Retencja korytowa z uwzględnieniem retencji w zlewniach rolniczych

Szczegóły: Utworzono: 30 czerwiec 2022

W ramach przeciwdziałania skutkom suszy PGW Wody Polskie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Lublinie realizuje inwestycje, które wpływają/wpłyną na poprawę bilansu wodnego kraju. Głównym celem projektu jest swobodna dostępność wody dla rolnictwa zwłaszcza w okresach suszy. Dlatego też, Wody Polskie wraz z Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, samorządami i spółkami wodnymi skupiającymi rolników wdrażają Program Kształtowania Zasobów Wodnych na terenach rolniczych, bowiem kluczowym znaczeniem dla rolnictwa jest dostępność wody w okresach deficytu. W tym aspekcie bardzo ważne jest odtworzenie dwufunkcyjności obiektów melioracyjnych.

Wody Polskie będą skupiały swoje działania przeciw-suszowe na nowoczesnej melioracji oraz retencji korytowej. W całej Polsce zostanie wyremontowanych ponad 650 urządzeń piętrzących wodę.

Generalnie Program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych realizowany jest w ramach działań programu #STOP SUSZY!, który ma na celu poprawić zdolności retencyjne cieków i obiektów melioracyjnych, przy użyciu jazów, przepustek, zastawek i innych urządzeń hydrotechnicznych. Dzięki temu w okresach niżówek i niskich opadów w określonych miejscach w zlewniach rzek i kanałów będzie prowadzone czasowe podpiętrzanie wód zapewniające ich przekierowanie do systemów rowów melioracyjnych połączonych z tymi ciekami. Zastosowanie tych rozwiązań powinno korzystnie wpływać na bilans wodny na danym terenie.

Jednak by właściwie wykorzystać możliwości retencyjne potrzebne są sprawne urządzenia hydrotechniczne. W tym kierunku Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Lublinie prowadzi na bieżąco monitoring ich stanu oraz przeprowadzając w miarę potrzeb niezbędne prace utrzymaniowo - remontowe.

Pierwszym pilotażowym rozwiązaniem wykorzystującym retencję korytową oraz sieć rowów melioracyjnych były działania podjęte w gminie Drelów. Udało się przywrócić nawodnienie czyli retencję korytową, poprzez piętrzenie wody na Kanale Wieprz-Krzna. Dzięki temu w kanałach i rowach doprowadzających podniósł się poziom wody. W taki sposób nawodniono około 500 ha użytków rolnych. Bardzo istotny jest fakt, iż na tym terenie były to pierwsze działania regulujące stan wód powierzchniowych i gruntowych od kilkunastu lat.

Następnie, w czerwcu 2020 roku ukończono realizację zadania pn.: „Remont młyńskiego zbiornika wodnego i jego odpływu oraz konserwacja gruntowna rzeki Nitka na terenie Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu, pow. wysokomazowiecki, woj. podlaskie”. Realizacja powyższego zadania objęła w swoim zakresie remont jazu piętrzącego na rzece Nitka, czaszy zbiornika wodnego o powierzchni 0,90 ha, a także remont koryta kanału dopływowego do zbiornika i koryta rzeki Nitka. Prace wykonane na zbiorniku przyczyniły się w realny sposób do poprawy bilansu wodnego w zlewni rzeki oraz zwiększyły bezpieczeństwo przeciw-powodziowe okolicznych mieszkańców. Realizacja zadania podniosła również walory estetyczno-krajobrazowe miejsca i pozytywnie wpłynęła na rozwój lokalnej turystyki.

Aktualnie RZGW w Lublinie realizuje prace utrzymaniowe i inwestycyjne na 8 rzekach: Liwiec, Kosówka, Bronka, Mogielnica, Minina, Krzewianka, Wełnianka oraz Krzna. Realizacja tych działań pozytywnie wpłynie na poprawę stanu technicznego budowli piętrzących, a tym samym znaczne zwiększy poziom retencji.

Ponadto na obszarze RZGW w Lublinie zostanie zmodernizowanych 45 urządzeń wodnych zwiększających poziom retencji o 582 tys. m³. Zasięg oddziaływania rolniczego dla wskazanych prac wyniesie około 1 356 ha. Łączny koszt przedsięwzięcia to 4 mln 628 tys. pln. Zmodernizowane jazy i zastawki pozwolą na podpiętrzanie wody i skierowanie jej do systemu rowów melioracyjnych połączonych z ciekami głównymi. Efektem tych działań będzie wzrost poziomu wód gruntowych na przylegającym obszarze alimentacji.

Wpisując się w ten cel Zarząd Zlewni w Sokołowie Podlaskim aktywnie uczestniczy w realizowaniu zadań mających na celu ograniczenie niedoborów wody w rolnictwie. Jako główny wskazać należy zwiększenie liczby i zakresu prowadzonych nawodnień oraz rozszerzenie liczby obiektów małej retencji wodnej.

W ramach podejmowanych działań szczególny nacisk będziemy kładli na eksploatację budowli piętrzących dla potrzeb retencjonowania wód na terenach poszczególnych Nadzorów Wodnych. W chwili obecnej prowadzone są działania na wszystkich 8 Nadzorach Wodnych. Obecnie piętrzenia prowadzone są m.in. na rzekach: Nurzec, Pełchówka, Leśna, Mień, Nurczyk, Kukawka, Bronka, Brzezinka, Liwiec, Kostrzyń, Toczna i Kołodziejka. Działania te przyczyniają się do retencjonowania ponad 460 tys. m³ wody, wykorzystywanej w szczególności do nawodnień gruntów użytkowanych rolniczo. Piętrzenia obecnie prowadzone są w zakresie własnym w ramach działającego przy zarządzie Zespołu Wsparcia Technicznego. Ponadto w najbliższym czasie podpisane zostaną umowy na eksploatację i prowadzenie nawodnień na kolejnych 90 budowlach piętrzących, w tym na sieci doprowadzalników w zlewni rzeki Nurzec. Jednak liczba obiektów piętrzących objętych eksploatacją ograniczona jest w głównej mierze potrzebami w zakresie napraw czy remontów urządzeń piętrzących. Wobec czego w celu zwiększenia zdolności retencyjnych rzek zaplanowano też wykonanie remontów budowli piętrzących na trzech rzekach: Bojewka, Buczynka i Mahomet. Zadania te przywrócą właściwy stan techniczny obiektów, jednocześnie poprawią zdolności retencyjne cieków i obiektów melioracyjnych, dzięki temu w okresach niżówek i niedoborów opadów w określonych miejscach na rzekach będzie możliwe prowadzenie czasowego podpiętrzania wód, zapewniając nawodnienie ponad 550 ha użytków rolnych.