PGW Wody Polskie ogłaszają kolejne przetargi na inwestycje retencji korytowej, której zadaniem jest poprawa bilansu wodnego na terenach rolniczych. Z powodu postępującej suszy ogółem na ten cel przeznaczono dodatkowe 154,7 mln zł na realizację 645 zadań inwestycyjnych na terenie całej Polski.
W Polsce występują naprzemiennie zarówno lata suche, jak i mokre, dlatego też Wody Polskie prowadzą kompleksową i zrównoważoną gospodarkę wodną, która uwzględnia potrzeby ludzi oraz środowiska, a także łączy w sobie zarówno przeciwdziałanie suszy, jak i powodzi.
Susza, obok powodzi, jest jednym z najbardziej dotkliwych zjawisk naturalnych, które oddziałują na społeczeństwo, środowisko oraz całą gospodarkę. Już dzisiaj, tu i teraz musimy przeciwdziałać skutkom suszy, by nie zabrakło wody dla nas i naszych przyszłych pokoleń.
Wody Polskie podejmują wiele długofalowych działań, rozwiązań, mających na celu zapobiec suszy, a także zredukować jej skutki. Realizujemy inwestycje, które wpływają na poprawę bilansu wodnego kraju. Na ten cel w 2020 roku przeznaczonych jest ponad 2 mld zł.
Odpowiedzią na suszę jest RETENCJA. Mała retencja to proste sposoby na gromadzenie wody w okolicy. Pozwala nam na zatrzymanie lub spowolnienie spływu wód, dbając przy tym o rozwój środowiska naturalnego. Działania lokalne, które realizujemy i wspieramy to budowa niewielkich zbiorników, oczek wodnych i stawów, zadrzewianie, renaturyzacja małych rzek oraz ochrona terenów podmokłych. Elementem małej retencji są kwietne łąki, wiążące wilgoć w glebie, filtrując wodę opadową. Nie wymagają intensywnego podlewania, ani częstego koszenia tak jak trawniki. Poza tym można je wysiewać niemal wszędzie.
Skuteczną metodą w zwalczaniu skutków suszy jest retencja korytowa. Jej zadaniem jest poprawa bilansu wodnego na terenach rolniczych. Wody Polskie w ciągu 3 lat przeznaczą dodatkowe 154,7 mln zł na realizację inwestycji poprawiających bilans wodny na terenach rolniczych, dzięki przywracaniu funkcji nawadniającej w istniejących systemach melioracyjnych oraz zwiększenia retencji korytowej w rzekach i kanałach.
Kluczowym znaczeniem dla rolnictwa jest dostępność wody w okresach suszy, co zapewni odtworzenie dwufunkcyjności obiektów melioracyjnych. W tym celu Wody Polskie wraz Ministerstwem Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, samorządami i spółkami wodnymi skupiającymi rolników wdrażają program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych.
To nowatorskie podejście, realizowane w ramach działań programu STOP SUSZY! które ma na celu poprawić zdolności retencyjne cieków i obiektów melioracyjnych, przy użyciu jazów, przepusto-zastawek i innych urządzeń. Dzięki temu w okresach niżówek i niedoborów opadów w określonych miejscach na rzekach i kanałach będzie prowadzone czasowe podpiętrzanie wód przy wykorzystaniu zastawek i innych urządzeń, zapewniające przekierowanie wód do systemów rowów melioracyjnych połączonych z tymi ciekami. Przy stosunkowo niskich nakładach finansowych zastosowanie tych rozwiązań wpływa korzystnie na bilans wodny na danym terenie.
W ramach działań inwestycyjnych przywrócona zostanie dwufunkcyjna rola urządzeń melioracyjnych, która zapewni odprowadzanie wód z pól i użytków rolnych w czasie opadów, ale również retencję wód w okresach suszy. Jednocześnie na przyujściowych odcinkach rowów zbiorczych, odprowadzających wody z obiektów melioracyjnych do cieków będzie wprowadzana roślinność ekotonowa, tworząca strefy buforowe wzdłuż rzek i rowów, wspomagająca naturalną retencję wód, bioróżnorodność oraz redukująca spływ biogenów do wód.
Z uwagi na zwiększające się zagrożenie suszą, zostały podjęte działania w terenie, mające na celu poprawę retencji wód w rzekach przy pomocy zastawek lub zamknięć na istniejących małych obiektach piętrzących.
Spowolnienie odpływu wód w rzekach zwiększa retencję w ich korytach, umożliwia zachowanie przepływów środowiskowych w okresach niżówkowych, przekłada się na wzrost poziomu wód gruntowych i poprawia mikroklimat. Wszystkie te prace i inwestycje sprawiają, że w Polsce zwiększa się udział wód, które są gromadzone w sposób rozproszony, co przekłada się na poprawę stosunków wodnych. Działania te promują zrównoważoną gospodarkę wodną na terenach rolnych, zabezpieczając dostępność wód w okresie niedoboru opadów, zapewniając swobodny spływ wód z obiektów melioracyjnych do rzek i kanałów, w okresie nadmiaru opadów. To inwestycje przywracające dwufunkcyjność systemów melioracyjnych.
W związku z realizacją Programu Retencji Korytowej, który przewiduje wykonanie 645 zadań w okresie 3 lat w skali ogólnopolskiej, warto zwrócić uwagę, że ważną rolę będzie w nim odgrywać lubelski Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej. Tylko w samym województwie lubelskim występuje znacząca liczba użytków rolnych - w 2018 r. wyniosła 1 405,1 tys. (zob. GUS, Rolnictwo w województwie lubelskim w 2018 roku). Dla zapewnienia rozwoju rolnictwa niezbędna jest właściwa gospodarka wodna. W dobie suszy, która coraz bardziej dotkliwie i negatywnie wpływa na stan upraw, skutecznym sposobem przeciwdziałania niedoborowi wody jest nawadnianie pól uprawnych. Dbając o zachowanie zrównoważonej gospodarki wodnej, RZGW Lublin wykorzystuje istniejącą infrastrukturę hydrotechniczną dla rzek i cieków, celem zwiększenia retencji korytowej. Piętrzenie wody na jazach czy zastawkach umożliwia magazynowanie jej w korycie. Jednakże niezadowalający stan techniczny urządzeń wodnych nie zawsze pozwala na wykorzystanie w pełni możliwości związanych z magazynowaniem wody. Z pomocą w tej kwestii przychodzi Program Retencji Korytowej, którego głównym celem jest zapewnienie dodatniego bilansu gospodarki wodnej. Wykonanie niezbędnych prac utrzymaniowych i inwestycyjnych pozwoli na poprawę stanu technicznego urządzeń wodnych, a zarazem zwiększenie poziomu retencyjności. W wyniku podjętych działań na rzekach: Liwiec, Kosówka, Bronka, Mogielnica, Minina, Krzewianka, Wełnianka, Krzna zostanie zmodernizowanych 45 urządzeń wodnych zwiększających łącznie poziom retencji o 582 tys m3. Proponowane oddziaływanie przyczyni się do redukcji skutków suszy rolniczej, gdyż przewidywany jego zasięg obejmie 1 356 ha., a łączny koszt wyniesie 4 mln 628 tys.
Łagodzenie skutków suszy i bezpieczeństwo powodziowe osiągniemy przez inwestycje w retencję wód. W Polsce w zbiornikach retencjonuje się 6,5 % wody. W ramach Planu przeciwdziałania skutkom suszy i Programu zapobiegania niedoborowi wody poziom krajowej retencji wód do roku 2030 ma osiągnąć 15% średniego rocznego odpływu. Zmiana struktury opadów wymusza na nas wdrożenie inwestycji, które pozwolą nam umiejętnie zagospodarować każdą kroplę wody już momencie, gdy spada na ziemię. Tylko działania kompleksowe, łączące elementy retencji naturalnej i sztucznej oraz działania techniczne i nietechniczne będą skuteczną odpowiedzią na problem suszy w Polsce.
Jaz Horodyszcze, Fot. Wody Polskie
Jaz Sielczyk, Fot. Wody Polskie
Jaz Terebela, Fot. Wody Polskie
Jaz Kolembrody, Fot. Wody Polskie
